Την καταπάτηση έκτασης της δημόσιας παραλίας στην Παχιά Άμμο στον Σταυρό Ακρωτηρίου από τον Δήμο Χανίων και τη ΔΕΥΑΧ, καθώς και το γεγονός ότι στην παραλία λουόμενων και την τόσο ευαίσθητη αυτή οικολογικά περιοχή κατασκευάζεται το αντλιοστάσιο λυμάτων Α44 για το οποίο θα υπάρχει αγωγός υπερχείλισης λυμάτων που καταλήγει στη θάλασσα, ενώ φρεάτια κατασκευάζονται εντός του αιγιαλού, καταγγέλλει μέσω νέας ανακοίνωσής του ο Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος Σταυρού.
Στην ανακοίνωσή του μάλιστα παραθέτει έγγραφο του Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας του ΕΛΚΕΘΕ με το οποίο τεκμηριώνεται η παρουσία οικοτόπων προτεραιότητας και σημαντικών παράκτιων οικοσυστημάτων στην περιοχή της Παχιάς Άμμου, καθώς και Θεωρημένη Τεχνική Περιγραφή στην οποία περιγράφονται οι προδιαγραφές των υπό κατασκευή αντλιοστασίων του αποχετευτικού δικτύου στην περιοχή Ακρωτηρίου – σύμφωνα με την οποία προβλέπεται η κατασκευή αγωγού υπερχείλισης λυμάτων από το αντλιοστάσιο Α44 ο οποίος θα καταλήγει στη θάλασσα και αναμένεται να επηρεάσει δραματικά την κατάσταση διατήρησης των προστατευόμενων οικότοπων προτεραιότητας.
“Σε περίπτωση βλάβης ή διακοπή της λειτουργίας τόσο του συγκεκριμένου αντλιοστασίου (Α44) όσο και των δύο άλλων που θα κατασκευαστούν στη περιοχή του Σταυρού (Α46 & Α47) τα ανεπεξέργαστα λύματα θα καταλήγουν μέσω αγωγών υπερχείλισης ανεπεξέργαστων λυμάτων απευθείας στη θάλασσα”, τονίζει ο Σύλλογος, ο οποίος απευθύνει ερωτήματα στον Δήμαρχο Χανίων και στην ΔΕΥΑΧ, ζητώντας από τις αρμόδιες Αρχές και τον αρμόδιο Εισαγγελέα να παρέμβει άμεσα για να σταματήσει το έργο στο συγκεκριμένο σημείο και να βρεθεί εναλλακτική θέση.
Η ανακοίνωση του Συλλόγου
Ο Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος Σταυρού (S.E.A) καταγγέλλει την καταπάτηση έκτασης της δημόσιας παραλίας στην Παχιά Άμμο στον Σταυρό Ακρωτηρίου από τον Δήμο Χανίων και τη ΔΕΥΑΧ, καθώς και το γεγονός ότι στην παραλία λουόμενων και την τόσο ευαίσθητη αυτή οικολογικά περιοχή κατασκευάζεται το αντλιοστάσιο λυμάτων Α44 για το οποίο θα υπάρχει αγωγός υπερχείλισης λυμάτων που καταλήγει στη θάλασσα, ενώ φρεάτια κατασκευάζονται εντός του αιγιαλού.
“Στο αντλιοστάσιο λυμάτων στην Παχιά Άμμο (Α44) θα κατασκευαστεί δεξαμενή υπερχείλισης που θα συγκεντρώνει τα λύματα σε περίπτωση βλάβης ή διακοπή της λειτουργίας των αντλιών και δεν θα πηγαίνουν στη θάλασσα”. Αυτά υποστηρίζουν και επαναλαμβάνουν όλοι οι υπηρεσιακοί παράγοντες του Δήμου και της ΔΕΥΑΧ που εμπλέκονται στο έργο για να καθησυχάσουν τις εύλογες αντιδράσεις των κατοίκων.
Η αλήθεια είναι όμως τελείως διαφορετική. Σε περίπτωση βλάβης ή διακοπή της λειτουργίας τόσο του συγκεκριμένου αντλιοστασίου (Α44) όσο και των δύο άλλων που θα κατασκευαστούν στη περιοχή του Σταυρού (Α46 & Α47) τα ανεπεξέργαστα λύματα θα καταλήγουν μέσω αγωγών υπερχείλισης ανεπεξέργαστων λυμάτων απευθείας στη θάλασσα.
Η πιο πάνω αποκάλυψη από το Σύλλογο Προστασίας Περιβάλλοντος Σταυρού (S.E.A) προκαλεί αναστάτωση σε όλους και όλες που είχαν μείνει με την εντύπωση ότι τίποτα δεν θα καταλήγει στη θάλασσα και εύλογα διερωτώνται γιατί ο σχεδιασμός των αντλιοστασίων του Σταυρού είναι διαφορετικός από αυτόν του Τερσανά, όπου πρόκειται να κατασκευαστεί δεξαμενή υπερχείλισης που θα συγκεντρώνει τα λύματα σε περίπτωση βλάβης ή διακοπή της λειτουργίας των αντλιών.
Η κατασκευή αυτού του αγωγού υπερχείλισης έρχεται να καταρρίψει τις δημόσιες τοποθετήσεις των αρμοδίων του Δήμου και της ΔΕΥΑΧ, ότι το έργο είναι απόλυτα ασφαλές για το περιβάλλον και δεν θα μολύνεται ποτέ η θάλασσα.
Η ύπαρξη αγωγών υπερχείλισης στα τρία αντλιοστάσια του Σταυρού αναφέρεται ρητά στην Τεχνική Περιγραφή του έργου, την οποία κατέθεσε η ΔΕΥΑΧ τον Φεβρουάριο 2024 στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), προκειμένου να αποτρέψει την έκδοση προσωρινής διαταγής διακοπής εργασιών, την οποία ο Σύλλογος είχε ζητήσει και έτσι έγινε δυνατό να μάθουμε τον ακριβή σχεδιασμό του Δήμου και της ΔΕΥΑΧ.
Η έγκριση των όρων της ΑΕΠΟ 22234/26-4-2016, πραγματοποιήθηκε βασιζόμενη στα στοιχεία της σχετικής Μελέτης της ΔΕΥΑΧ, για τροποποίηση της προηγούμενης ΑΕΠΟ, όπου διατυπώνεται εσφαλμένα ότι τα αντλιοστάσια θα γίνουν σε δημοτικούς χώρους (κεφ.3, σελ.8) και ότι θα υπάρχει η πρόβλεψη «κατάλληλων» διατάξεων υπερχείλισης, για την αποφυγή πλημμυρίσματος κατά τη διάρκεια ισχυρών βροχοπτώσεων (Κεφ.6 παρ.3.3, σελ.14). Αντιθέτως το αντλιοστάσιο του Σταυρού κατασκευάζεται σε έκταση του Δημοσίου και όχι του Δήμου, ενώ ο σχεδιαζόμενος, στην Τεχνική Περιγραφή, αγωγός υπερχείλισης που θα καταλήγει στη θάλασσα, λόγω των οικολογικών χαρακτηριστικών της παραλίας της Παχιάς Άμμου (προστατευόμενα ύδατα κολύμβησης, φωλιές Caretta Caretta, παρουσία Posidonia Oceanica, θίνες Pancratium maritimum, βλ. πιο κάτω) είναι προφανώς μη κατάλληλη προσέγγιση αντιμετώπισης καταστάσεων υπερχείλισης του αντλιοστασίου, καθώς θέτουν την περιοχή σε απαράδεκτο κίνδυνο μόλυνσης και υποβάθμισης.
Στην τελευταία τροποποίηση της ΑΕΠΟ (2016), η αρμόδια αδειοδοτούσα αρχή δεν φαίνεται να έχει λάβει καθόλου υπόψη της τον αγωγό υπερχείλισης που θα καταλήγει στη θάλασσα, και δεν προβλέπει κανέναν απολύτως όρο για την προστασία της παραλίας λουομένων ή για την προστασία του βυθού και του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Αγνοεί δε την ύπαρξη λιβαδιών Ποσειδωνίας σε αυτή την περιοχή.
Επισημαίνεται όμως ο όρος “Με την παρούσα απόφαση δεν θίγονται εμπράγματα δικαιώματα του Δημοσίου επί της εκτάσεως” (βλ. παρ5.9 της εν λόγω ΑΕΠΟ).
Το σοβαρότατα ερωτήματα που τίθενται είναι:
· Γνωρίζει η αδειοδοτούσα αρχή το καθεστώς κυριότητας της έκτασης χωροθέτησης του αντλιοστασίου;
· Ζήτησε ποτέ η αδειοδοτούσα αρχή και οι λοιπές αρμόδιες αρχές να της/τους κοινοποιηθούν τα σχετικά έγγραφα που τεκμηριώνουν ή ακυρώνουν την άδεια εγκατάστασης του αντλιοστασίου στην εν λόγω θέση προκειμένου να εξασφαλίσει ότι δεν θίγονται τα εμπράγματα δικαιώματα του δημοσίου;
· Έχει λάβει υπόψη της η αδειοδοτούσα αρχή ότι η θέση που κατασκευάζεται το αντλιοστάσιο καταλαμβάνει έκταση προστατευόμενης παραλίας λουομένων, περιοχή ωοτοκίας του είδους προτεραιότητας Caretta caretta και του οικότοπου προτεραιότητας Posedonia oceanica και ότι σε αυτήν ακριβώς την περιοχήθα κατασκευαστεί αγωγός υπερχείλισης του αντλιοστασίου που θα καταλήγει στη θάλασσα και ενώ γνώριζε δεν συμπεριέλαβε κανένα σχετικό περιβαλλοντικό όρο για την προστασία τους στην τελευταία τροποποίηση της ΑΕΠΟ;
Ο Δήμαρχος Χανίων και πρόεδρος της ΔΕΥΑΧ κ. Παναγιώτης Σημανδηράκης καλείται να απαντήσει δημόσια στα παρακάτω ερωτήματα:
- Γνωρίζει ότι η ακτή της Παχιάς Άμμου στο Σταυρό είναι ενταγμένη στο Μητρώο ταυτοτήτων προστατευόμενων υδάτων κολύμβησης με κωδικό ELBW139325169101;
- Θα υπάρξει κάποια μέριμνα για τους λουόμενους που λόγω της ύπαρξης του αγωγού υπερχείλισης θα απαγορευτεί η κολύμβηση σε απόσταση 200μ εκατέρωθεν από το σημείο που θα καταλήγει ο αγωγός, όπως ορίζει σχετική Υγειονομική Διάταξη για τις εκβολές αγωγών λυμάτων;
- Υπάρχει κάποια πρόβλεψη για την εκβολή του αγωγού σε σχέση με την προστασία της βιοποικιλότητας της παραλίας και του βυθού;
- Ποιος είναι ο σχεδιασμός του Δήμου και της ΔΕΥΑΧ στην περίπτωση προβλήματος στο σύστημα π.χ. διακοπή ρεύματος και μη ενεργοποίηση των εφεδρικών γεννητριών, κατά το οποίο τα λύματα από τους τρεις αγωγούς υπερχείλισης θα καταλήγουν στις πεντακάθαρες θάλασσες του Σταυρού; Τι θα σημαίνει για την παγκοσμίως γνωστή παραλία του Ζορμπά, που είναι σχεδόν περίκλειστη και με μικρή κυκλοφορία/ανανέωση των νερών της;
- Πώς έχει σχεδιάσει ο Δήμος και η ΔΕΥΑΧ να γίνουν οι εκσκαφές του χαντακιού του αγωγού υπερχείλισης, στον αιγιαλού, ανάμεσα στις αμμοθίνες, τα κρινάκια της θάλασσας (Pancratium maritimum) και τις φωλιές των θαλασσίων χελωνών Caretta caretta; Να θυμίσουμε ότι ο κινούμενες αμμοθίνες είναι προστατευόμενος οικότοπος και αποτελεί ενδιαίτημα για το επίσης προστατευόμενο είδος Pancratium maritimum, ενώ οι Caretta caretta αποτελούν ως γνωστόν είδος προτεραιότητας και οι φωλιές τους προστατεύονται βάση νόμου.
- Σε τι απόσταση θα καταλήγει ο αγωγός υπερχείλισης από τα προστατευόμενα Λιβάδια Ποσειδωνίας (Posidonia oceanica) της Παχιάς Άμμου, που αποδεδειγμένα υπάρχουν στη περιοχή σύμφωνα με τις αυτοψίες ειδικών επιστημόνων του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ); Έχει γίνει σχεδιασμός για την προστασία τους σε περίπτωση υπερχείλισης των λυμάτων; Το είδος Posidonia oceanica αποτελεί διεθνώς αντικείμενο προστασίας τόσο ως είδος (Συνθήκη της Βέρνης), όσο και ως Θαλάσσιος Οικότοπος (Συνθήκη της Βαρκελώνης, Habitats Directive, 92/43/EC, Annex I). Σύμφωνα μάλιστα με την τελευταία, συνιστά οικότοπο υψηλής προτεραιότητας διατήρησης (Τ.Ο. 1120* – Λιβάδια Ποσειδωνίας) σε όλη την επικράτεια των Κρατών Μελών της ΕΕ. Σύμφωνα με το ΕΛΚΕΘΕ, μεταξύ των σημαντικότερων απειλών για τα Λιβάδια Ποσειδωνίας στη χώρα μας συγκαταλέγεται η πάσης φύσεως ρύπανση (ανόργανη, οργανική, χημική, θερμική, κλπ), κάθε δραστηριότητα που αλλοιώνει τη διαύγεια και την αλατότητα της υδάτινης στήλης, ή το υδρολογικό καθεστώς της παράκτιας ζώνης, καθώς και πάσης φύσης μηχανική διατάραξη επί του πυθμένα.
- Το ενάλιο μήκος του αγωγού στον (βυθό) θα καλυφθεί ή όχι και πόσο εύκολα γίνεται αυτό στον συγκεκριμένο βραχώδη βυθό; Από τι υλικό είναι φτιαγμένος και τι προδιαγραφές έχει αυτός ο αγωγός υπερχείλισης;
- Με ποιο τρόπο θα εγκατασταθεί στο βυθό και πώς θα εξασφαλιστεί η διατήρηση της θέσης του (π.χ. με υποβρύχια αγκυροβόλια, τι τύπου κλπ.), από την δύναμη των κυμάτων και των ρευμάτων του χειμώνα;
- Χρειάζεται ή όχι άδεια από το λιμεναρχείο για να κατασκευαστεί ο αγωγός και αν ναι υπάρχει αυτή η άδεια;
- Σε περίπτωση που το Συμβούλιο της Επικρατείας αποφασίσει την ακύρωση κατασκευής του Α44 πως ακριβώς και με τις πόρους θα γίνει η αποκατάσταση της παραλίας και του βυθού;
Είναι πραγματικά εντυπωσιακό ότι το έργο αυτό προχωρά παρά το γεγονός ότι υπάρχουν σοβαρότατες παραλείψεις αναφορικά με τη διεξαγωγή των απαιτούμενων μελετών για την προστασία των λουόμενων και της βιοποικιλότητας στην παραλία και στο βυθό της Παχιάς Άμμου και παρά το γεγονός ότι γίνεται σε ακίνητο αδιαμφησβήτητης κυριότητας του Ελληνικού Δημοσίου χωρίς να έχει γίνει παραχώρηση για την κατασκευή του έργου.
Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την κατασκευή του αντλιοστασίου είναι ουσιαστικές και μείζονος σημασίας και η λειτουργία του εγκυμονεί σοβαρότατους κινδύνους τόσο για την ανθρώπινη υγεία όσο και για τα προστατευόμενα είδη και οικοτόπους που απαντούν στην περιοχή. Να επισημάνουμε για άλλη μία φορά ότι για το αποχετευτικό δίκτυο στο Ακρωτήρι και άρα για το αντλιοστάσιο λυμάτων στην Παχιά Άμμο δεν υπάρχει Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) όπως όφειλε να είχε γίνει σύμφωνα με τον Ν. 4014/2011 αλλά και το άρθρο 6 παρ.4 και άρ.7 παράγρ. 4 της Υπουργικής Απόφασης 167563 ΕΥΠΕ (ΦΕΚ 964/Β/19-4-2013) προκειμένου να αποτραπεί το περιβαλλοντικό έγκλημα που ήδη συντελείται. Να τονίσουμε επίσης ότι κάθε τεχνική αλλαγή, σε ένα τόσο ευαίσθητο περιβαλλοντικά θέμα, θα πρέπει να έχει τύχει σχετικής ΑΕΠΟ με νέα υποβολή μελετών.
Οι κάτοικοι και οι δεκάδες επισκέπτες του Σταυρού τους τελευταίους μήνες γίνονταν καθημερινά μάρτυρες αυτής της οικολογικής καταστροφής χωρίς να αντιδρά η Δημοτική Αρχή, η Περιφέρεια, η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης και το Υπουργείο Περιβάλλοντος ως όφειλαν.
Ζητούμε από τις αρμόδιες Αρχές και τον αρμόδιο Εισαγγελέα να παρέμβει άμεσα για να σταματήσει το έργο στο συγκεκριμένο σημείο και να βρεθεί εναλλακτική θέση.
Έγγραφο του Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας του ΕΛΚΕΘΕ με το οποίο τεκμηριώνεται η παρουσία οικοτόπων προτεραιότητας και σημαντικών παράκτιων οικοσυστημάτων στην περιοχή της Παχιάς Άμμου
Σχετικά με την από 09/04/2024 επιστολή σας,
με το παρόν σας γνωστοποιούμε ότι σύμφωνα με υποβρύχιες αυτοψίες ειδικών επιστημόνων του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών στη θαλάσσια περιοχή της παραλίας Παχιάς Άμμου του Σταυρού Ακρωτηρίου στα Χανιά απαντούν διάσπαρτες συστάδες του θαλάσσιου φανερόγαμου Posidonia oceanica (Εικόνα 1), το οποίο αποτελεί διεθνώς αντικείμενο προστασίας τόσο ως είδος (Συνθήκη της Βέρνης), όσο και ως Θαλάσσιος Οικότοπος (Συνθήκη της Βαρκελώνης, Habitats Directive, 92/43/EC, Annex I). Σύμφωνα μάλιστα με την τελευταία, συνιστά οικότοπο υψηλής προτεραιότητας διατήρησης (Τ.Ο. 1120* – Λιβάδια Ποσειδωνίας) σε όλη την επικράτεια των Κρατών Μελών της ΕΕ.
Μεταξύ των σημαντικότερων απειλών για τα Λιβάδια Ποσειδωνίας στη χώρα μας συγκαταλέγεται η πάσης φύσης ρύπανση (ανόργανη, οργανική, χημική, θερμική, κλπ), κάθε δραστηριότητα που αλλοιώνει τη διαύγεια και την αλατότητα της υδάτινης στήλης, ή το υδρολογικό καθεστώς της παράκτιας ζώνης, καθώς και πάσης φύσης μηχανική διατάραξη επί του πυθμένα.
Σύμφωνα με τις ίδιες αυτοψίες, η θαλάσσια περιοχή ενδιαφέροντος χαρακτηρίζεται και από σημαντικής έκτασης υφάλους (1170 -Υφαλοι, Habitats Directive, 92/43/EC, Annex I) με υγιή κάλυψη δενδρωδών Μακροφυκών Cystoseira s.l. (Sargassacea). Πρόκειται για ιδιαίτερα ευάλωτα οικοσυστήματα, υψηλής προτεραιότητας διατήρησης λόγω της δριμείας υποχώρησής τους τις τελευταίες δεκαετίες ανά τη Μεσόγειο κάτω από ποικίλες ανθρωπογενείς και κλιματικές πιέσεις.
Πλέον των ως άνω υποθαλάσσιων στοιχείων, ιδιαίτερο οικολογικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και το χερσαίο παράκτιο τμήμα της περιοχής, χαρακτηριζόμενο από εκτεταμένα αμμοθινικά συστήματα (Τ.Ο. 2210 – Σταθερές θίνες των παραλίων με Pancratium maritimum), καθώς και σπάνιου παλαιοντολογικού ενδιαφέροντος απολιθωμένους ριζόλιθους εντός εκτεταμένων αιολιανιτών (=απολιθωμένες αμμοθίνες) στην περιοχή του ιστορικού λατομικού χώρου στον Σταυρό.
Eικόνα 1. Ενδεικτική όψη της κατανομής των λιβαδιών Ποσειδωνίας στη θαλάσσια περιοχή της Παχιάς Άμμου, όπως αποτυπώνεται σε υπόβαθρο δορυφορικής εικόνας.
Με εκτίμηση
Δρ Αριστομένης Π. Καραγεώργης
Διευθυντής Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας ΕΛΚΕΘΕ
